ΧΑΜΗΛΗ ΦΕΡΙΤΙΝΗ: ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΥΧΝΟΤΕΡΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΑΤΟΝΙΑΣ ΑΔΥΝΑΜΙΑΣ ΣΤΑ ΠΟΔΙΑ ΔΥΣΚΟΛΙΑΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ

Της Δρ. Αναστασίας Μοσχοβάκη

O σίδηρος είναι βασικό στοιχείο της λειτουργίας των κυττάρων του οργανισμού. Ο κύριος ρόλος του είναι να μεταφέρει οξυγόνο στους ιστούς ως συστατικό της αιμοσφαιρίνης των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Στο μυϊκό ιστό, η μυοσφαιρίνη είναι μια πρωτεΐνη πλούσια σε σίδηρο.

Ο σίδηρος είναι βασικό στοιχείο πολλών ενζύμων, που μετέχουν στο μεταβολισμό. Χωρίς σίδηρο, τα κύτταρα δεν θα μπορούσαν να μεταφέρουν ηλεκτρόνια και να μεταβολίσουν ενέργεια.

Η απορρόφηση σιδήρου λαμβάνει χώρα στο λεπτό έντερο. Η διαδικασία διευκολύνεται από το όξινο περιεχόμενο του στομάχου, που κρατά το σίδηρο διαλυμένο. Μόλις εισέλθει στο εντερικό κύτταρο, ο σίδηρος αποθηκεύεται ως φεριτίνη ή αποδίδεται στο αίμα, όπου συνδέεται με μια πρωτεΐνη μεταφοράς την τρανσφερίνη.

Πολλοί ιστοί του σώματος προσλαμβάνουν το σύμπλοκο τρανσφερίνης σιδήρου και επεξεργάζονται έτσι τον διαθέσιμο σίδηρο. Ο μυελός των οστών είναι πλούσιος σε υποδοχείς και υπό φυσιολογικές συνθήκες, κάτω από την επίδραση της ερυθροποιητίνης προσλαμβάνει σίδηρο, παράγει ερυθρά αιμοσφαίρια πλούσια σε αιμοσφαιρίνη, τα οποία απελευθερώνει στο αίμα. Το ώριμο ερυθρό αιμοσφαίριο έχει δισκοειδές σχήμα, είναι απύρηνο, είναι εξαιρετικά ευκίνητο ώστε να διασχίζει με εξαιρετική επιτυχία την μικροκυκλοφορία. Στη συνέχεια το γερασμένο ερυθρό αιμοσφαίριο καταστρέφεται στο δικτυοενδοθηλιακό σύστημα και ιδιαίτερα στο σπλήνα. Ο απελευθερούμενος σίδηρος συνδέεται με την κυκλοφορούσα τρανσφερίνη και επανακυκλοφορεί στο αίμα (ανακύκλωση σιδήρου του σώματος).

Παρά τον χρήσιμο ρόλο του στον οργανισμό, το σώμα πρέπει να προστατεύσει τον εαυτό του από τον ελεύθερο σίδηρο, διότι μετέχει σε χημικές αντιδράσεις που παράγουν ελεύθερες ρίζες. Έτσι η περίσσια του σιδήρου αποθηκεύεται στους ιστούς με τη μορφή δεσμευτικών συμπλόκων πρωτεϊνών, όπως η φεριτίνη και η αιμοσιδηρίνη.

Το επίπεδο φεριτίνης στο αίμα, υπό φυσιολογικές συνθήκες αντιστοιχεί στα ολικά αποθέματα σιδήρου του σώματος. Η φεριτίνη του αίματος χρησιμοποιείται σε φυσιολογικά άτομα και σε άτομα με έλλειψη σιδήρου, για να εκτιμηθούν οι αποθήκες σιδήρου του σώματος. Καθώς τα αποθέματα σιδήρου εξαντλούνται, η φεριτίνη μειώνεται.  Σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας που χάνουν σίδηρο με την έμμηνο ρύση, τα επίπεδα φεριτίνης τους είναι χαμηλότερα συγκριτικά με την φεριτίνη τους μετά την εμμηνόπαυση.

Σε περιπτώσεις φλεγμονής, εκλύονται φλεγμονώδεις παράγοντες (π.χ. κυτταροκίνες), οι οποίες δρουν στον κύκλο του σιδήρου, με αποτέλεσμα την αύξηση της φεριτίνης και τη μείωση του σιδήρου.

 Όταν ο κύκλος φυσιολογική πρόσληψη σιδήρου – ομαλή διάθεση σιδήρου - φυσιολογική απώλεια σιδήρου διαταράσσεται και παράλληλα μειώνεται η ποσότητα του σιδήρου προς αποθήκευση, η παθολογική κατάσταση της σιδηροπενίας-χαμηλής φεριτίνης στο ανθρώπινο σώμα εμφανίζεται. Συχνά νοσήματα και παθολογικές καταστάσεις που προκαλούν σιδηροπενία και χαμηλή φεριτίνη είναι η κακή διατροφή, που χαρακτηρίζεται από ανεπαρκή πρόσληψη τροφίμων πλούσιων σε σίδηρο (π.χ. κόκκινο κρέας, αυγά, φακές, σπανάκι, κουνουπίδι, ελιές), νοσήματα του γαστρεντερικού με κακή απορρόφηση, γυναικολογικές παθήσεις που προκαλούν αυξημένη ποσότητα περιόδου, αιμορραγικά σύνδρομα, ορισμένα αιμολυτικά σύνδρομα, ορμονικές διαταραχές. Αρκετές φορές ευρέως χρησιμοποιούμενα φάρμακα προκαλούν πτώση φεριτίνης (πχ. μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη).

Η χαμηλή φεριτίνη είναι μία από τις συχνότερες αιτίες εμφάνισης ατονίας, αδυναμίας στα πόδια, δυσκολία αναπνοής. Συμπτώματα της χαμηλής φεριτίνης είναι  οι διαταραχές συγκέντρωσης, η αδυναμία, η μειωμένη ικανότητα μνήμης, η ατονία, η ζάλη, η εύκολη κόπωση, η δύσπνοια, το αίσθημα ταχυκαρδίας, η απώλεια αντοχής, η λιποθυμία. Η πτώση της φεριτίνης μπορεί να προκαλέσει αλλοιώσεις από το δέρμα, τα νύχια και τα μαλλιά, όπως εύκολη ρυτίδωση, αύξηση ευθραυστότητας μαλλιών και νυχιών. Σε σοβαρές περιπτώσεις αναπτύσσονται σχισμές στις γωνίες του στόματος, διαστροφή συμπεριφοράς, κοιλονυχία, νευρολογικά σύνδρομα. Χαμηλά ερυθρά και χαμηλός αιματοκρίτης εμφανίζονται. Νοσήματα που συνοδεύονται από πολυερυθραιμία μπορεί να προκαλέσουν πτώση της φεριτίνης και υψηλό αιματοκρίτη λόγω υψηλής κατανάλωσης σιδήρου (π.χ. σπάνια καρκινώματα που παράγουν ερυθροποιητίνη).

 Η σωστή παθολογική εξέταση έχει κομβική σημασία στη σωστή διαφορική διάγνωση και θεραπεία.  

Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη
Ιατρός Ειδική Παθολόγος
Φραγκοπούλου 10, Κηφισιά
24ωρη γραμματεία νοσοκομειακά περιστατικά:2106252770
E mail: amoschovaki@yahoo.gr.

Ιστοσελίδες ενημέρωσης του ιατρείου για θέματα Παθολογίας:

http://twitter.com/amoschovaki H ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΤΟ TWITTER

http://anastasiamoschovaki1.blogspot.com  ΘΕΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ

http://worlddiseasedays.blogspot.com ΠΑΓΚΟΣΜΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΥΓΕΙΑΣ http://frequentmedicaldisorders.blogspot.com FREQUENT MEDICAL DISORDERS (αγγλόφωνο)

 http://infectiousdiseaseissues.blogspot.com ΠΥΡΕΤΟΣ – ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ

http://highglucose.blogspot.com ΔΙΑΒΗΤΗΣ

http://systemichypertension.blogspot.com  ΥΨΗΛΗ ΠΙΕΣΗ

http://alternativemedicinehellenicblog.blogspot.com ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

http://cholesterolandtriglycerides.blogspot.com  ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗ  - ΤΡΙΓΛΥΚΕΡΙΔΙΑ

http://internationaltravelmedicine.blogspot.com  ΤΑΞΙΔΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ

http://novelswineinfluenza.blogspot.com ΝΕΑ ΓΡΙΠΗ Η1Ν1