Αφορμή για τη συγκρότηση της ομάδας των «Ευρωπαίων Οικονομολόγων για την Εναλλακτική Οικονομική Πολιτική στην Ευρώπη» (γνωστή και ως «EuroMemo Group») ήταν η δημιουργία του ενιαίου νομίσματος και οι οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές ανισορροπίες που το χαρακτήρισαν από την πρώτη στιγμή. Το πρώτο Υπόμνημα - με τίτλο «Πλήρης απασχόληση, κοινωνική συνοχή και ισότητα για την Ευρώπη: Προτάσεις εναλλακτικές προς την ανταγωνιστική λιτότητα» - εμφανίστηκε τον Σεπτέμβριο του 1996, λίγο πριν από τη διάσκεψη για τη Συνθήκη του Άμστερνταμ, που τροποποίησε τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, χωρίς να μεταβάλει τη νεοφιλελεύθερη στόχευση και δομή της.
Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, οι ανησυχίες των Ε.Ο. δικαιώθηκαν! Η αδυναμία της Ευρωζώνης να αντισταθεί στις κερδοσκοπικές πιέσεις των χρηματοπιστωτικών αγορών και η αυταρχική, νεοφιλελεύθερη διαχείριση της κρίσης από τις ευρωπαϊκές ηγεσίες οδηγούν στα όριά του ένα εύθραυστο από κάθε πλευρά εγχείρημα. Η ίδια η διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Είτε θα υπάρξει ριζική μεταβολή στην κατεύθυνση της εμβάθυνσης της δημοκρατίας για την επίτευξη οικονομικής σταθερότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης, είτε θα καταρρεύσει.
Το φετινό Υπόμνημα της ομάδας των Ε.Ο. υποβάλλει σε κριτική ανάλυση τις βασικές κατευθύνσεις της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής της Ε.Ε. του προηγούμενου έτους και καταθέτει προτάσεις για την ενίσχυση της δημοκρατίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης στην Ευρώπη, απαραίτητα συστατικά στοιχεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης σε όφελος των εργαζομένων και ευρύτερα της κοινωνίας.
Στη συνέχεια, παρουσιάζονται σε περιληπτική μορφή οι προτάσεις των Ε.Ο. Σημειώνεται ότι το πλήρες κείμενο του Υπομνήματος (στα αγγλικά) βρίσκεται στην ιστοσελίδα www.euromemo.eu, ενώ σύντομα θα είναι διαθέσιμο και στα ελληνικά.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα οφείλει να ενεργήσει άμεσα ως δανειστής τελευταίας καταφυγής για τις χώρες της Ευρωζώνης, προκειμένου να ανακόψει τον φαύλο κύκλο της πτώσης των τιμών των κρατικών ομολόγων και των πωλήσεων πανικού.
Επίσης, η μεγάλη αύξηση του μεγέθους και της ισχύος του χρηματοπιστωτικού τομέα τις τρεις τελευταίες δεκαετίες πρέπει επειγόντως να αναστραφεί. Η λιανική τραπεζική πρέπει να διαχωριστεί από την επενδυτική, ενώ οι δραστηριότητες των επενδυτικών τραπεζών, των κεφαλαίων υψηλού κινδύνου και των ιδιωτικών κεφαλαίων πρέπει να περιοριστούν δραστικά. Επίσης, πρέπει να προωθηθούν μορφές τραπεζών, όπως οι συνεταιριστικές, οι δημόσιες και άλλες μη κερδοσκοπικού ενδιαφέροντος, για τη χρηματοδότηση θεμιτών επενδύσεων για κοινωνικούς και οικολογικούς σκοπούς. Τα περισσότερα παράγωγα προϊόντα πρέπει να απαγορευτούν και όλοι οι τίτλοι να διαπραγματεύονται σε δημόσια προσβάσιμες αγορές. Ολες οι χρηματοπιστωτικές συναλλαγές πρέπει να φορολογηθούν, ενώ είναι ώριμο το αίτημα για τη δημιουργία δημόσιου οργανισμού αξιολόγησης των τίτλων.
Το δημόσιο χρέος, ιδιαίτερα της Ελλάδας, δεν είναι βιώσιμο. Ο έλεγχος του χρέους, όπως έγινε στο Εκουαδόρ, πρέπει να αναδείξει το μέρος εκείνο που είναι νόμιμο, καθώς και ποιοι οργανισμοί οφείλουν να αναλάβουν το κόστος της διαγραφής εκείνου που δεν κρίνεται νόμιμο. Στις υπερχρεωμένες χώρες, η μείωση πρέπει να επιδιωχθεί επίσης μέσω της φορολόγησης της περιουσίας των πολύ εύπορων ατόμων. Παράλληλα, για την αποφυγή της κερδοσκοπίας εναντίον των πιο αδύναμων χωρών της Ευρωζώνης, τα εν λόγω κράτη πρέπει να ανταλλάξουν τα κρατικά τους ομόλογα με ευρωομόλογα με την εγγύηση ολόκληρης της Ευρωζώνης.
Η ενιαία νομισματική πολιτική πρέπει να συνοδεύεται από κοινή δημοσιονομική πολιτική, στόχος της οποίας οφείλει να είναι η πλήρης απασχόληση με καλές θέσεις εργασίας. Τα προγράμματα λιτότητας δυσχεραίνουν την αποπληρωμή του χρέους, ενώ τα κράτη με πρωτογενή ελλείμματα πρέπει να ενισχυθούν προκειμένου να ακολουθήσουν επεκτατική πολιτική. Αναγκαίο είναι ένα πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, η οποία είναι ιδιαίτερα στις περιφερειακές χώρες της Ευρωζώνης, το οποίο μπορεί να χρηματοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ήδη σε θέση να εκδώσει ομόλογα. Αντί της μονόπλευρης έμφασης στην περικοπή των δημοσίων δαπανών, η μακροχρόνια τάση μείωσης της φορολόγησης των υψηλών εισοδημάτων πρέπει να αναστραφεί. Οι συνταγματικές απαγορεύσεις κατά των δημοσιονομικών ελλειμμάτων είναι επικίνδυνες και δεν πρέπει να εφαρμοστούν.
Ο συντονισμός της ευρωπαϊκής πολιτικής μισθών οφείλει να εξασφαλίσει την αναστροφή της γενικευμένης τάσης μείωσης του μεριδίου των μισθών στο εθνικό εισόδημα, καθώς και τη σύγκληση των μισθών στα κράτη χαμηλού εισοδήματος με εκείνους στα κράτη υψηλού εισοδήματος. Η μείωση των ωρών εργασίας σε 30 ώρες εβδομαδιαία είναι απαραίτητη, τόσο για την καταπολέμηση της ανεργίας, όσο και για την επίτευξη μιας κοινωνίας που δεν κυριαρχείται από τη μισθωτή εργασία.
Αντί των προγραμμάτων λιτότητας, χρειάζονται προγράμματα για την αντιμετώπιση των βασικών διαρθρωτικών προβλημάτων του καπιταλισμού σήμερα. Οι ιδιωτικοποιήσεις αποδυνάμωσαν τις δημόσιες υπηρεσίες, οδηγώντας, για παράδειγμα, σε συστήματα υγείας δύο ή περισσότερων ταχυτήτων. Ο ρόλος των δημοσίων υπηρεσιών πρέπει να επαναθεμελιωθεί. Η στρατηγική των χαμηλών μισθών, στο όνομα της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας των αναπτυσσόμενων περιοχών, απέτυχε. Η ανάπτυξη πρέπει αντίθετα να στηριχτεί στην εφαρμογή σύγχρονης τεχνολογίας, ενώ τα διαρθρωτικά ταμεία της Ε.Ε. πρέπει να προωθήσουν την ανάπτυξη παραγωγικών τομέων. Για τη μείωση της ανισορροπίας μεταξύ των εμπορικών ισοζυγίων, τα κράτη μέλη πρέπει να μειώσουν τις εισαγωγές τους, επεκτείνοντας τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Οι συνεταιρισμοί μπορούν να αναλάβουν σημαντικό ρόλο στην ενοποίηση των κοινωνικών και οικονομικών σκοπών και την προώθηση της τοπικής οικονομίας.
Η εφαρμογή της έννοιας της «ευελιξίας με ασφάλεια» έχει στην πραγματικότητα οδηγήσει στην αύξηση της ανασφάλειας στην εργασία, για την αντιμετώπιση της οποίας είναι απαραίτητη η επανακαθιέρωση και εφαρμογή των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων. Χρειάζονται μέτρα για την αποφυγή της μείωσης των μισθών και της χειροτέρευσης των συνθηκών εργασίας από τις επιχειρήσεις, στο όνομα της «πίεσης του ανταγωνισμού» από άλλες χώρες της Ε.Ε.
Η Ε.Ε. πρέπει να αντιμετωπίσει τις ασυμμετρίες σε σχέση με τις γείτονες προς αυτήν χώρες με την εφαρμογή μέτρων πολιτικής που να ευνοούν τις εν λόγω χώρες, πράγμα το οποίο πρέπει να περιλαμβάνεται στη νέα προσέγγιση των Συμφωνιών Σύνδεσης για τις σχέσεις αυτές. Η θέση υπέρ του ελεύθερου εμπορίου πρέπει να εγκαταλειφθεί και στη θέση του να συμφωνηθούν ρυθμίσεις εξειδικευμένες κατά τομέα, με πολύ μεγάλο μεταβατικό διάστημα. Οι γείτονες χώρες πρέπει να διατηρήσουν τη δυνατότητα ενίσχυσης των παραγωγικών τους δομών και η βοήθεια της Ε.Ε. να προσανατολίζεται στη στήριξη της βιομηχανικής τους ανάπτυξης.
Αντί της μερκαντιλίστικης στρατηγικής προώθησης των εξαγωγών, η Ε.Ε. πρέπει να ενισχύσει την εγχώρια ζήτηση, προκειμένου να απορροφήσει περισσότερα εισαγόμενα αγαθά και υπηρεσίες. Το κυρίαρχο υπόδειγμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και των διμερών συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου πρέπει να εγκαταλειφθεί, προκειμένου οι ασυμμετρίες μεταξύ των διαφόρων χωρών να ληφθούν υπόψη. Οι αγροτικές επιδοτήσεις, που διαστρεβλώνουν τις εμπορικές ανταλλαγές πρέπει να εξαλειφθούν, καθώς και το αίτημα για την απελευθέρωση των δημοσίων υπηρεσιών των εμπορικών εταίρων. Η αναπτυξιακή πολιτική πρέπει να στηρίζει την οικοδόμηση της τοπικής οικονομίας και την ενίσχυση των δυνατοτήτων του κράτους.
Η Ε.Ε. μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης με τον συντονισμό της πολιτικής των κρατών μελών της ενόψει του ΡΙΟ ΙΙ το 2012. Η πολιτική αυτή μπορεί να περιλαμβάνει διεθνικά προγράμματα «πράσινης απασχόλησης”, τη σύνδεση οικολογικών και κοινωνικών ζητημάτων με την εξοικονόμηση ενέργειας κ.λπ. Η Κοινή Αγροτική Πολιτική μπορεί επίσης να μετασχηματιστεί για την επίτευξη συμβιβασμού μεταξύ διαφορετικών στόχων. Ητοι, το πολιτικό αίτημα της διατροφής του ευρωπαϊκού πληθυσμού με τρόφιμα υψηλής ποιότητας σε χαμηλή τιμή, τη διατήρηση του ενεργού αγροτικού πληθυσμού, που εξασφαλίζει την οικολογική ισορροπία στην ύπαιθρο χώρα και την προώθηση δίκαιων ανταλλαγών αγροτικών προϊόντων με τον υπόλοιπο κόσμο.
ΑΥΓΗ 11/12/2011
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου