«Παραμερίζοντας τις ιδεολογικές διαφορές»…

 

Του Κωνσταντίνου Καραλή
 
Είναι από καιρό συνηθισμένη στην πολιτική η χρήση των λέξεων, ώστε να λένε ψέμματα. Και δεν χρειάζεται να πάμε μακριά, στον Γκέμπελς, αφού το εγχώριο ΠΑΣΟΚ διακρίθηκε ιδιαίτερα σ’ αυτόν τον τομέα: οι (αμερικάνικες) βάσεις που έφυγαν για να μείνουν, η εναντίωση στην ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ που μέχρι την εκλογική νίκη του 1981 ήταν το ίδιο συνδικάτο, ενώ αργότερα το ΠΑΣΟΚ διεκδίκησε τον τίτλο τού πλέον ευρωπαϊκού ελληνικού κόμματος, οι πανελλήνιες εξετάσεις που καταργήθηκαν επίσης το 1981 για να γίνουν πανελλαδικές, η διάσωση των προβληματικών επιχειρήσεων (που τις πήρε το κράτος – το ίδιο που κατηγορείται τώρα από τους αντικρατιστές πλέον Πασόκους – και μετά από έναν χορό δισεκατομμυρίων τις άφησε στην ίδια κατάσταση που οι Μογγόλοι του Τσέγκις Χαν άφηναν τις πόλεις που κατακτούσαν) και πολλά άλλα.

Ένα πρόσφατο σύμπτωμα αυτής της τάσης είναι η συχνά επαναλαμβανόμενη φράση που οι Πασόκοι υπουργοί και βουλευτές κρίνουν σκόπιμο να επαναλαμβάνουν κάθε φορά που επιχειρούν να δικαιολογήσουν την καταστροφική και αντιλαϊκή νεοφιλελεύθερη πολιτική τους. Όταν λοιπόν συνομιλούν με δεξιούς ή αναφέρονται και μόνο στην πολιτική τους αυτή, μας λένε πως μπροστά στην κρίσιμη κατάσταση της χώρας «παραμερίζουν τις ιδεολογικές τους διαφορές» με τη Δεξιά. Επιχειρούν έτσι να υλοποιήσουν μεν τη νεοφιλελεύθερη πολιτική τους, χωρίς να φορτωθούν και το πολιτικό της κόστος, αφού, παρά την πολιτική που ακολουθούν, ανήκουν στο άλλο στρατόπεδο – της ευρύτερης κεντροαριστεράς, όπως εξακολουθεί άλλωστε να τους κατατάσσει και ο φιλικός τους τύπος.

Το πράττειν και το είναι

Η εξήγηση της άνεσης με την οποία γίνεται αποδεκτό το ότι αυτό που κάνεις δεν καθορίζει αυτό που είσαι, μας παραπέμπει στον τρόπο με τον οποίο καθορίζεται η ταυτότητα.
Η ταυτότητα διακρίνεται σε πραγματική και σε φαντασιακή (όπου ανήκει και η ιδεολογική) ταυτότητα. Στην πρώτη περίπτωση το κριτήριο της ταυτότητας είναι αντικειμενικό, ώστε να μπορεί με απλό και ασφαλή τρόπο να καθορίζεται αν κάποιο άτομο ανήκει ή όχι σε μία συγκεκριμένη ομάδα. Στη δεύτερη όμως περίπτωση, τα κριτήρια που επιτρέπουν στα μέλη μιας ομάδας να αναγνωρίζονται ως τέτοια είναι πολύ πιο ασαφή και επομένως υποκειμενικά. Σε κάθε περίπτωση η έννοια της ταυτότητας ενός ατόμου σχετίζεται άμεσα με την ύπαρξη μιας ομάδας την οποία χαρακτηρίζει αυτή η ταυτότητα. Μ’ αυτόν τον τρόπο, αν ένα άτομο αναγνωρίζεται ως μέλος μιας ομάδας, αποκτά αυτόματα τα ειδοποιά της χαρακτηριστικά, ακόμα κι αν αυτά δεν ανιχνεύονται στην συμπεριφορά του. Έτσι λοιπόν, στην περίπτωση του ΠΑΣΟΚ, υπονοείται πως, άσχετα με την πραγματική πολιτική τους πράξη, τα στελέχη του κόμματος, αφού ανήκουν στο κόμμα θα έχουν τα βασικά του χαρακτηριστικά. Αφού λοιπόν το ΠΑΣΟΚ από την ίδρυσή του και την αρχική του συνθηματολογία καταγράφηκε ως κεντροαριστερό κόμμα, όσοι ανήκουν σ’ αυτό, έχουν κατ’ ανάγκη τα βασικά του χαρακτηριστικά – επομένως, άσχετα από τις συγκεκριμένες πολιτικές τους επιλογές, είναι κεντροαριστεροί.

Η απόκρυψη της εναλλακτικής πολιτικής

Όμως, μπορεί μεν με αυτόν τον τρόπο να διασώζεται η ιδεολογική ταυτότητα των στελεχών του ΠΑΣΟΚ, από την άλλη πλευρά ωστόσο δημιουργείται ένα άλλο πρόβλημα στην κοινωνία. Διότι το όνομα που αποδίδεται στις διάφορες πολιτικές, λειτουργεί ως χαρακτηρισμός που τις χαρακτηρίζει και σε μεγάλο βαθμό προλέγει τα αποτελέσματά τους. Από αυτήν την άποψη έχει διαφορετική πολιτική σημασία να συμφωνούν το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ (με τα άλλα δεξιά κόμματα) σε μία εξ αρχής αναγνωριζόμενη ως δεξιά πολιτική, από την σημερινή πραγματικότητα, όπου και πάλι ακολουθείται μία και μόνο πολιτική, στην οποία όμως υποτίθεται ότι το πολιτικό σύστημα καταλήγει, τόσο από αριστερά, όσο και από δεξιά. Σ΄ αυτήν την περίπτωση αποκρύβονται από την κοινωνία οι δυνατότητες εναλλακτικής πολιτικής, κάνοντας το μνημόνιο να φαντάζει ως απελπιστικός μεν αλλά μονόδρομος δε. Σ’ αυτό το σημείο φαίνεται πόσο σημαντικό μπορεί να είναι για την κοινωνία, να καταφέρει η αριστερά να σπάσει αυτή την ασφυκτική πραγματικότητα που εμφανίζεται ως μοναδική αναδεικνύοντας έγκαιρα τους περιορισμούς, τις παραδοχές και τα αποτελέσματα της σημερινής οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, την οποία προωθούν τα τρία κόμματα της συγκυβέρνησης «παραμερίζοντας τις ιδεολογικές τους διαφορές».
/epohi.gr