Μαλοτίρα για το κρυολόγημα

 της ΣάββηςΜάλλιου                                                                                              

Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Sideritis syriaca και τη συναντούμε με τις ονομασίες "μαλοτίρα", "τσάι του βουνού" και "καλοκοιμιθιά

Η ονομασία μαλοτίρα προέρχεται από τις ιταλικές λέξεις male (αρρώστια) και tirare (σύρω). Στην ενετοκρατούμενη Κρήτη το θεωρούσαν πανάκεια για τα κρυολογήματα και τις παθήσεις του αναπνευστικού.

Ανήκει στην οικογένεια των χειλανθών, η οποία περιλαμβάνει 80 περίπου είδη, που φύονται στις παραμεσογείους χώρες, τις Καναρίους νήσους και τη Βόρειο Ασία. 

Η μαλοτίρα είναι φυτό πολυετές, που το ύψος του κυμαίνεται από 10 έως 50 εκατοστά. Έχει κλάδους λεπτούς και στρογγυλούς, που σκεπάζονται σε όλο το μήκος τους με άφθονο χνούδι. Τα φύλλα του είναι αντίστοιχα και το μήκος τους είναι από 1-6 εκατοστά, χοντρά, λίγο σαρκώδη, μακρουλά, ελλειψοειδή και σκεπάζονται και αυτά από χνούδι. Τα άνθη του σχηματίζουν κορύμβους και το χρώμα τους είναι κιτρινόλευκο. Είναι βότανο εύγευστο και αρωματικό και πολύ δημοφιλές. 

Η μαλοτίρα έχει χαρακτηρισθεί ως απειλούμενο είδος. Στον Ψηλορείτη η μαλοτίρα πρακτικώς έχει εξαφανισθεί, ενώ στα Λευκά Όρη εκτιμάται ότι έχει απομείνει το 30% των φυσικών πληθυσμών, που υπήρχαν πριν από 30 χρόνια. Αιτία της καταστροφής, εκτός από την υπερεκμετάλλευση, είναι και η αλλαγή του πανάρχαιου συστήματος εκτροφής των αιγοπροβάτων, της μετακινούμενης δηλαδή κτηνοτροφίας. Σε ένα σύστημα συνεχούς εκτροφής με μεταφερόμενες ζωοτροφές στην ίδια ορεινή περιοχή, με αποτέλεσμα την ολική καταστροφή της τοπικής χλωρίδας και λόγω υπερβόσκησης, αλλά και λόγω καταπάτησης και καταστροφής, την άνοιξη, των νεαρών σποροφύτων όλων των φυτικών ειδών από τα εκτρεφόμενα ζώα.

Το βότανο ανθίζει από το τέλος Ιουνίου μέχρι το τέλος Ιουλίου. Συλλέγεται στη διάρκεια της ανθοφορίας του και για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα επίγεια τμήματα.

Οι συγκομιζόμενες σήμερα ποσότητες μαλοτίρας από φυσικούς πληθυσμούς δεν επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών της τοπικής αγοράς, ενώ παρατηρείται αξιοσημείωτη ζήτηση από Έλληνες και ξένους επισκέπτες της Κρήτης.

Η Μαλοτίρα περιέχει φλαβονοειδείς ουσίες, τριτερπενικά οξέα, αιθέριο έλαιο (διτερπένια, καρβακρόλη, κουρκουμίνη και καρυοφυλλίνη).

Τον σιδερίτη τον αναφέρει ο Θεόφραστος (372-287 π.Χ), ενώ ο Π. Γεννάδιος γράφει ότι ο σιδερίτης ονομάστηκε έτσι από τον Διοσκουρίδη λόγω της ικανότητάς του να θεραπεύει πληγές από σιδερένια αντικείμενα ή κατ' άλλους, από τα δόντια που έχει ο κάλυκας του άνθους που μοιάζουν με αιχμή λόγχης. Υπάρχει όμως και η εκδοχή η ονομασία να προέρχεται, λόγω την μεγάλης ποσότητας σιδήρου που περιέχει, από το έγχυμα του βοτάνου.

Η μαλοτίρα δρα ως αντιφλεγμονώδες, βακτηριοστατικό και αντιοξειδωτικό. Έρευνες τα τελευταία χρόνια αναφέρουν ότι δρα εναντίον της οστεοπόρωσης και του καρκίνου. Βοηθά το πεπτικό σύστημα, επειδή είναι γαστροπροστατευτικό και προάγει την πέψη. Είναι θερμαντικό, τονωτικό, διουρητικό και αποτοξινωτικό. Χρησιμοποιείται για τα κρυολογήματα και τις παθήσεις του αναπνευστικού, καθώς επίσης για τις παθήσεις του ουροποιητικού λόγω της διουρητικής της δράσης. Αν προσθέσουμε στο αφέψημα ξυλαράκια κανέλλας και μέλι, έχουμε ένα άριστο μαλακτικό και αντισηπτικό για τον βήχα. Πιστεύεται, τέλος, ότι είναι ευεργετικό για τα αιμοφόρα αγγεία της καρδιάς.

Παρασκευάζεται ως αφέψημα. Το βράζουμε για 4 περίπου λεπτά και συνδυάζεται άριστα με την μαντζουράνα.

by PREDICT

Βιβλιογραφία

1. Charlotte Lindqvist and Victor A. Albert. 2002. "Origin of the Hawaiian endemic mints within North American Stachys (Lamiaceae)". American Journal of Botany 89(10):1709-1724.

2. Villar A, Recio MC, Ríos JL, Zafra-Polo MC (Apr 1986). "Antimicrobial activity of essential oils from Sideritis species.". Pharmazie 41 (4): 298–9.

3. E. González-Burgos, M.E. Carretero, M.P. Gómez-Serranillos.,"Sideritis spp.: Uses, chemical composition and pharmacological activities, A review" Review Article Journal of Ethnopharmacology.Volume 135, Issue 2, 17 May 2011, Pages 209-225

 .medisense